Stuart Wilde powiedział, że „jeśli chcesz kochać świat zbawiać go i karmić, to wspaniałe. Lecz najpierw nakarm i pokochaj samego siebie”. Bardzo często zwracamy uwagę na to, co jest dookoła nas, a zapominamy o sobie i o tym, co jest fundamentem zdrowego życia. Dietetyka jest jednym z takich fundamentów. Do rozmowy w podcaście „Możesz Myśleć Inaczej” zaprosiłam Paulę Łysakowską z poradni dietetycznej “Zdrowie na Talerzu”.

Na podstawie naszej rozmowy powstał ten wpis. Zapraszamy do lektury!

Czym jest dieta?

Słowo dieta oznacza sposób żywienia. W tym znaczeniu, każdy z nas ma i stosuje jakąś dietę. Nie zawsze jednak myślimy o diecie w tym kontekście. Częściej nadajemy jej różne znaczenia. Osobom, które chcą się odchudzać dieta może kojarzyć się  z wyrzeczeniami, ograniczeniami, trudnościami, czy nawet z porażką. Ludzie często nadają znaczenie sytuacjom i rzeczom, w ten sposób zmieniają ich definicję. Dlatego warto przyglądać się naszym interpretacjom.

Znaczenie nadajemy także produktom spożywczym. Często mówimy, że jakiś produkt jest dobry lub zły. A przecież to są tylko produkty spożywcze, które mają mniejsze lub większe wartości odżywcze. Każdy z nas ma inaczej prosperujący organizm. To, czego potrzebujemy w naszej diecie zależy od naszego stylu życia, częstości spożywanych produktów, jak również od tego jak komponujemy posiłki.

Zastanówmy się jak nasze interpretacje mają się do zaburzeń odżywiania?

To nadawanie znaczeń różnym produktom czy sytuacjom, bardzo dobrze widać w kontekście zaburzeń odżywania. One objawiają się przenoszeniem uwagi na pewne produkty spożywcze lub na sam proces jedzenia i w nich lokujemy wtedy emocje czy trudności. Są to objawy pewnych problemów, trudnych myśli. W ten sposób tworzą się krzywdzące dla nas zachowania. 

Warto wspomnieć, że nierzadko społeczeństwo odbiera zaburzenia jedzenia jako problem tylko z jedzeniem. Wiele osób myśli „jeśli zaczniesz jeść, to wszystko będzie dobrze”, „jak przestaniesz się objadać to schudniesz”. A zaburzenia jedzenia są objawem czegoś więcej, jakby przykrywką innych trudności. Tak też dzieje się w somatyzacji – organizm pokazuje pewne trudności poprzez zaburzenia snu, ataki paniki, czy zaburzenia jedzenia. Czasem zwykłe przeziębienie też jest oznaką, wskazującą że organizm potrzebuje odpoczynku i relaksu, na który nie dajemy sobie prawa. Współcześnie dajemy sobie wiele zakazów i nakazów, których mózg nie lubi. Mózg przypomina raczej hedonistę, lubi to co znane, lubi cieszyć się życiem i być chwalony.

Czy są jakieś sposoby odżywiania albo produkty, które sprzyjają występowaniu zaburzeń psychicznych?

Istnieją produkty, które pogarszają nasze samopoczucie i mogą wpływać na pogłębienie pewnych jednostek chorobowych. Już sama zmiana nawyków żywieniowych może być objawem, że coś dzieje się z naszym organizmem. Często gdy się źle czujemy, to jemy więcej albo mniej. Już sama zmiana w ilości spożywanych produktów może modulować nasz nastrój. Jeśli nie jemy, to nie dostarczamy niezbędnych składników odżywczych, które wpływają na cały nasz organizm, również na chemię mózgu. Z powodu braku niezbędnych składników może także nastąpić dysbioza jelitowa, która wpływa silnie na emocje i samopoczucie. Ponadto, gdy jemy za dużo, a przez jedzenie rozładowujemy napięcie, to często pojawiają się przykre emocje, takie jak wstyd, złość czy bezsilność i brak wiary we własne możliwości.

Z drugiej strony obniżony nastrój wpływa na to, że automatycznie sięgamy po produkty przetworzone, zawierające dużo cukru. Takie produkty mogą powodować wyrzut dopaminy i serotoniny, dając chwilowe uczucie ulgi i relaksu. Jednocześnie w dłuższej perspektywie pogarszają nastrój i powodują powstanie tak zwanego błędnego koła. W obniżonym nastroju ciężko jest zadbać o zdrowe odżywianie, aktywność fizyczną, uzupełnienie niedoborów w organizmie czy nawet o higienę osobistą. A wszystkie te czynności dodałyby nam energii i poprawiły nastrój, nie tylko na chwilę, ale na dłużej. W ten właśnie sposób powstaje błędne koło, z którego bardzo ciężko jest wyjść.

Na co zwrócić uwagę w diecie?

Warto zacząć od fundamentów i metody małych kroczków. Nie wprowadzać od razu dużych zmian, bo one na pewnym etapie funkcjonowania mogą być zbyt trudne. Na początku niepowodzenie może być traktowane jako porażka, a nie doświadczenie i tym samym może  odbierać motywację, zamiast ją dodawać.

Dbaj o siebie, by móc pomagać innym

Pamiętajmy też, że aby pomagać innym, dobrze jest najpierw zaopiekować się sobą, by mieć zasoby. Nie da się ratować ludzi, jeśli sami tego nie chcą i jeśli my jesteśmy kompletnie wyczerpani i tych zasobów po prostu nam brakuje.

To my decydujemy w jaki sposób chcemy żyć. Czy chcemy żyć tak, aby ładować swoje baterie i by móc  przenosić góry? Tym samym dając sobie prawo do odpoczynku, a nawet chwilowej słabości. Czy też chcemy siebie eksploatować do granic możliwości, aż będziemy musieli korzystać z opieki medycznej… ? Wybór zależy od każdego z nas!

Dbaj o różnorodność produktów

Niedawno obchodziliśmy międzynarodowy dzień szpinaku. Każdy produkt ma pewne wady i zalety. Ciężko obecnie znaleźć na rynku „super zdrową żywność”. Więc tym bardziej warto zadbać o różnorodność, zamiast ograniczać się tylko do maksymalnie zdrowej żywności. Szpinak nie ma tyle żelaza, ile kiedyś zakładano, że ma, ale nadal jest warzywem bogatym w składniki odżywcze. Pamiętajmy, im bardziej barwny posiłek, im więcej mamy produktów spożywczych, im bardziej urozmaicone żywienie, tym bardziej dbamy o siebie i swoje zdrowie.

Własne preferencje smakowe i uważność podczas jedzenia

Warto dobierać produkty nie tylko pod kątem ich składu i wyglądu (często „jemy oczami”), ale także pod względem własnych preferencji smakowych. Jedzenie może nam sprawiać przyjemność, a nie powinno być karą! Czas posiłku jest dla nas, więc warto zadbać o dobrą atmosferę oraz uważność podczas jedzenia, tak aby proces jedzenia był zgodny z nami. Warto stosować zasadę: Jem tyle ile potrzebuję. Oznacza to, że jem zgodnie z odczuciami z przewodu pokarmowego, skupiam się na poszczególnych kęsach. Pomocne mogą być ćwiczenia z uważności, czyli mindfulness.

Czas spędzany na gotowaniu

Przy planowaniu zdrowego odżywiania warto zastanowić się, ile czasu chcemy przeznaczyć na przygotowywanie posiłków. Nie każdy lubi spędzać w kuchni długie godziny. Nie każdy też ma umiejętności kulinarne. Dlatego można spisać sobie kilka przykładowych posiłków (śniadań, obiadów i kolacji) i zrobić z nich listę, do której łatwo będzie sięgnąć i takie posiłki przygotować. Można też przygotowywać posiłki na 2-3 dni do przodu lub wykorzystać składniki (te same do obiadu i do sałatki, którą zjemy następnego dnia). Warto ułatwiać sobie pracę! Można także korzystać z półproduktów, których na rynku jest dużo. Można sięgnąć po już ugotowane kasze z dodatkiem pomidorów, fasoli, i innych składników. Dodać do nich mięso, mleko kokosowe czy pomidory z puszki i w ten sposób urozmaicać dietę. Zajmie nam to dosłownie chwilę. Można także wykorzystać mrożonki.

Korzystanie z porad dietetyka

Warto pamiętać o tym, że dietetyk pomoże nam dobrać posiłki do stylu życia, stanu zdrowia  i zapotrzebowania na składniki odżywcze. Pomoże wydobyć rozwiązania, które istnieją w każdym z nas, nie musi nic narzucać. Dietetyk będzie nam towarzyszył w planowaniu jedzenia, z wykorzystaniem produktów, które już lubimy, tak aby dieta była do nas dopasowana, a nie my do diety.

Dietetyk, jako przewodnik na drodze do zmiany nawyków żywieniowych, ma umiejętności, aby poświecić latarką na różne ważne sprawy. Jednak to sam pacjent, klient decyduje o tym, co jest dla niego dobre i smaczne. Każdy z nas jest ekspertem od samego siebie i warto korzystać z pomocy specjalistów, aby przyspieszyć proces pomocy i zmiany, zwłaszcza w obszarze zdrowia i dbania o siebie. Dzięki edukacji i wsparciu, pacjent uczy się korzystania ze swoich narzędzi. W rezultacie pod koniec procesu zostanie wyposażony w komplet przetestowanych i własnych strategii. Dzięki temu już samodzielnie będzie mógł z nich korzystać.

Warto uzbroić się w cierpliwość

Dobre zmiany nie przychodzą od razu. Często ludzie na początku oczekują bardzo szybkich rezultatów. Myślą też, że dieta jest tylko na chwilę – że przemęczą się przez pewien czas, a później będą mogli żyć jak dawniej. W dobrych zmianach chodzi o to, by były na całe życie, a nie tylko na chwilę. Obecne społeczeństwo często oczekuje szybkich rezultatów w postaci przysłowiowej tabletki, która szybko zadziała – najlepiej na wszystko i od teraz. Mamy nadzieję, że dzięki takiej tabletce przestanie nas boleć brzuch czy zniknie nadwaga, przestaną nas dręczyć trudne myśli czy emocje. Tak się niestety nie da! W dietetyce ani psychologii nie ma szybkich rozwiązań. Bez wykonania pewnej pracy, dobre zmiany nie nastąpią. Warto pamiętać, że szybkie rozwiązania, takie jak tabletki, likwidują niekiedy tylko objawy, a nie przyczyny. Poza tym każdy lek czy suplement może mieć skutki uboczne, o których często zapominamy lub nie chcemy o nich myśleć…

Dbanie o zdrowe nawyki jest procesem

Warto patrzeć na budowanie zdrowych nawyków czy na dbanie o zdrowy sposób odżywiania, jak na drogę. Jest to proces, a nie tylko cel do osiągnięcia. Takie podejście sprawi, że sama droga stanie się przyjemna. Podążanie nią stanie się łatwiejsze i bardziej satysfakcjonujące, a zmiany utrzymają się dłużej. Widać to w pracy z pacjentami, którzy w pewnym momencie pracy zaczynają cieszyć się procesem, spotkaniami z dietetykiem. Często czują wtedy radość i satysfakcję jeszcze zanim wejdą na wagę. W takim podejściu widać dużą wartość, zarówno dla pacjenta, jaki i dla specjalisty!

Gościem i współautorką tego wpisu jest:

Paula Łysakowska – dietetyk kliniczny, pasjonatka psychodietetyki, psychoterapii, wykładowca Akademii Dietetyka. Pracuje z pacjentami z zaburzeniami odżywiania oraz z trudnościami ze strony układu pokarmowego. Specjalizuje się w problemach żołądkowo-jelitowych, pomaga rozszerzać dietę po hospitalizacji. Prywatnie lubi czytać książki, jeździć konno oraz zajmować się swoim psem i kotem.

W imieniu Pauli zapraszam do obserwacji jej kont w mediach społecznościowych! Niedługo rusza specjalna grupa wsparcia dla osób cierpiących na zaburzenia odżywiania! Będą  to spotkania psychoedukacyjne prowadzone przez dietetyka i psychoterapeutę! Warto korzystać z pomocy!