Czy przytłacza cię ostatnio smutek, albo niepokój? Może doświadczasz silnego lęku albo strachu? A może nie potrafisz poradzić sobie z nagle pojawiającą się złością czy nienawiścią? A może gnębi cię powracające uczucie zazdrości? W tym wpisie dowiesz się czy warto dzielić emocje na dobre i złe oraz co zrobić z tymi, które często oceniamy jako złe i niepotrzebne. Znajdziesz odpowiedź na pytanie: jak radzić sobie z negatywnymi emocjami?
Czym są emocje?
Warto zacząć od tego, by przypomnieć sobie czym w ogóle są emocje? Czy różnią się czymś od uczuć?
Emocje są automatycznymi i złożonymi reakcjami organizmu na wydarzenia lub też nasze wyobrażenia.
Zatem już samo pomyślenie sobie o czymś przerażającym, może wywołać bardzo silne emocje. Tak właśnie dzieje się obecnie, gdy z każdej strony jesteśmy zalewani przerażającymi wiadomościami, ciągłymi newsami na temat zarażeń, pandemii, itd. Nawet jeśli sami nie jesteśmy chorzy, ani w grupie ryzyka, ani obciążeni żadnymi przewlekłymi chorobami, to wyobrażenia o tym, co może nastąpić, powodują powstanie bardzo silnych emocji.
Emocje mają korelaty fizjologiczne, czyli mogą objawiać się w naszym ciele. Dzieje się tak po to, by przygotować nas do odpowiedniej reakcji. Najczęściej pod wpływem silnych emocji pojawia się szybsze bicie serca, przyspieszony oddech, napięcie mięśni, zwężenie źrenic, zmniejsza lub zwiększa się apetyt. Jednym słowem ciało przygotowuje się do walki lub do ucieczki, ewentualnie do zastygnięcia w bezruchu. Są to nasze pierwotne reakcje wykształcone w toku ewolucji. Dzięki nim przeżyliśmy.
Uczucia, czyli bardziej złożone emocje, są zależne od kontekstu społecznego, naszych wartości, doświadczeń, nawyków, itd. Są stanami, które pojawiają się często nagle, a ich siła zależy od stopnia ważności danej sytuacji. Im ważniejsze dla nas wydarzenie, tym częściej doświadczamy silnych emocji.
Emocje dobre i złe?
Z punktu widzenia psychologii, nie mówimy o emocjach dobrych i złych, pozytywnych ani negatywnych. Mówimy raczej o emocjach przyjemnych i łatwych w odbiorze oraz emocjach trudnych, których chcemy unikać. Zwracamy wtedy uwagę na skutki działań, do których one prowadzą. Emocje pozytywne to te, których chcemy jak najczęściej doświadczać na skutek naszych działań. Emocje negatywne to te, których raczej chcemy unikać jako konsekwencji naszych wyborów.
Z ewolucyjnego punktu widzenia, emocje trudne są częściej przez nas zauważane i pamiętane, ponieważ to odpowiednia reakcja na nie gwarantowała ludziom przeżycie. To, czy udało nam się przetrwać, zależało głównie od emocji o charakterze negatywnym. Ale to emocji pozytywnych chcemy doświadczać jak najczęściej.
Ponadto określenie emocji jako pozytywne czy negatywne, czyli dobre i złe, wiąże się mocno z ocenianiem. To zaś sprawia, że będziemy chcieli pozbywać się tego, co złe, czyli pozbywać się emocji takich jak np. złość, gniew, nienawiść, zazdrość, strach czy lęk. Warto jednak pamiętać, że te trudne emocje są częścią nas samych i pełnią bardzo ważną funkcję informacyjną. Jak pisałam, im ważniejsze jest dla nas dane wydarzenie lub wyobrażenie o nim, tym silniejszych emocji będziemy doświadczać i to jest zupełnie normalne.
Odreagowywanie emocji
Kiedyś, w czasach pierwotnych, po zalewie silnych emocji, nasze ciało mogło je szybko odreagować. Najczęściej działo się to poprzez ruch, aktywność fizyczną – walkę albo ucieczkę. Natomiast w dzisiejszych czasach, silne emocje przyjmujemy najczęściej w pozycji siedzącej – albo za kierownicą samochodu, albo przy biurku w pracy, albo przed ekranem tv. Gdy chcemy powiedzieć komuś coś ważnego, co może spowodować pojawienie się silnych emocji, mówimy najczęściej: “Najpierw usiądź, bo chcę ci coś powiedzieć…”. I jak w takiej pozycji szybko odreagować emocje??? Najlepiej też poprzez ruch! Nie siedź, wstań! Im szybciej się poruszasz, tym szybciej silne emocje znajdą ujście!
Długotrwałe działanie emocji negatywnych
Emocje trudne, czyli potocznie zwane emocje negatywne, powodują podwyższone wydzielanie kortyzolu i noradrenaliny (hormonów stresu). Chwilowe podnoszenie się poziomów tych hormonów jest w porządku. Następuje wtedy reakcja walki albo ucieczki. Jednak długotrwałe doświadczanie bardzo silnych negatywnych emocji będzie prowadzić do permanentnego stresu. Ten zaś może powodować uszkodzenie hipokampu, czyli struktury w mózgu, która odpowiada za kojarzenie, twórczość, kreatywność, pamięć, korzystanie z doświadczeń…. Dlatego po trudnym okresie pełnym stresu, mamy wrażenie, że ubywa nam wiedzy. Powrót do kiedyś rutynowych czynności może sprawiać większy problem. Permanentny stan stresu powoduje także obniżenie poziomu naszej odporności, a więc łatwiejsze łapanie infekcji, pojawienie się problemów trawiennych, kłopotów ze snem, brakiem energii życiowej, a to wszystko doprowadzić może do wielu chorób przewlekłych….
Jak zatem radzić sobie z trudnymi, czyli tzw. negatywnymi emocjami?
Odreagowywanie!
Przede wszystkim należy je jak najszybciej odreagować, nie trzymać w sobie! Aktywność fizyczna, zwłaszcza na świeżym powietrzu jest najlepszym lekarstwem. Zwłaszcza obecnie, gdy powinniśmy starać się unikać skupisk ludzkich. Wyjdź z domu, idź na spacer, pobiegaj, weź kijki do Nordic Walking, rower itd.
Oprócz aktywności fizycznej warto zadbać o zbilansowaną dietę, czyli taką, która nie będzie nas dodatkowo obciążać. Proste potrawy i proste produkty, ale bogate w antyoksydanty i wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega 3, witaminy, zioła. Więcej na ten temat możesz poczytać TUTAJ.
Niezmiernie ważny jest również sen. Zadbaj o to, by w tym szczególnym czasie się wysypiać. Więcej na temat zdrowego snu możesz poczytać w moim artykule TUTAJ.
Dbaj o relacje
Oprócz zadbania o potrzeby podstawowe, czyli właśnie sen, dietę, aktywność fizyczną, zadbaj też o relacje. Najlepiej jest oczywiście spotkać się z bliskimi i ważnymi, wspierającymi nas osobami. Jednak przy braku możliwości tych spotkań osobistych, możesz skorzystać z telefonu, Internetu, grup wsparcia, konsultacji online. Jeśli interesuje cię temat, do jakiego specjalisty zajmującego się pomaganiem najlepiej zwrócić się o pomoc, możesz poczytać TUTAJ.
Jest tyle sposobów, z których możesz skorzystać, aby uwolnić swoje emocje, uzyskać wsparcie, zrozumienie! O tym, jak radzić sobie z samotnością, możesz poczytać też TUTAJ. To niezmiernie ważne, aby w momentach doświadczania silnych emocji, nie pozostawać samemu. Dbaj o relacje!
Pisz pamiętnik
Rewelacyjnym sposobem na poradzenie sobie z silnymi emocjami jest też metoda pamiętnikowa. Kiedyś pisanie pamiętników było modne i popularne, zwłaszcza w okresie nastoletnim. I czas najwyższy, aby do niej wrócić! Jest to świetna metoda na uwolnienie emocji. Pamiętaj tylko, że pamiętnik to nie dziennik, w którym zapisujesz gdzie byłeś i co robiłeś. W pamiętniku piszesz o tym, co jest dla ciebie ważne, o emocjach, których doświadczasz. Możesz napisać wszystko, bez oceniania, cenzurowania, zastanawiania się, co ktoś o tobie pomyśli. Z takim pamiętnikiem możesz później też zrobić co zechcesz – wyrzuć, spalić, podrzeć, a może…. opublikować? Kto wie, czy pamiętnik pisany pod wpływem silnych emocji, nie stanie się później wspaniałym świadkiem minionych czasów. Lepiej jednak, byś pisał bez cenzury, o tym, co naprawdę czujesz i myślisz. Wielu psychoterapeutów twierdzi, że pisanie pamiętnika to najtańsza i najlepsza forma terapii.
