George William Curtis powiedział, że “szczęście polega przede wszystkim na zdrowiu”. Rzeczywiście życzenia zdrowia i szczęścia składamy chyba najczęściej naszym bliskim! Oznacza to, że te dwa składniki są dla nas najistotniejsze i często też wzajemnie na siebie wpływają! Warto przyjrzeć się czym jest zdrowie! Z wpisu dowiesz się także w jaki sposób realizacja potrzeb wpływa na zdrowie psychiczne oraz na samorealizację, czyli poczucie szczęścia i spełnienia!
Wpis “Czym jest zdrowie?” możesz wysłuchać także w formie podcastu “Możesz Myśleć Inaczej”:
Czym jest zdrowie?
Warto przyjrzeć się definicjom, bo najczęściej definiujemy zdrowie jako brak choroby, a to nie jest do końca dobra definicja. Zdrowie to stan pełnego fizycznego, umysłowego i społecznego dobrostanu, a nie tylko brak chorób czy niepełnosprawności. W codziennym biegu życia zdarza nam się oceniać świat w czarno-białych barwach – albo coś jest, albo czegoś nie ma… Dlatego właśnie mamy tendencję, żeby o zdrowiu myśleć tylko jako o braku choroby. Ale można przecież nie mieć fizycznych chorób, czy niepełnosprawności i nie czuć się zdrowym. I odwrotnie. Można mieć fizyczne objawy choroby czy niepełnosprawności, ale wcale nie czuć się chorym… Zatem nasze zdrowie to nie tylko fizyczność, ale cały szereg komponentów, które wchodzą w jego skład.
Co zatem składa się na zdrowy dobrostan?
Kiedyś w medycynie funkcjonowało przekonanie, że zdrowie to tylko brak chorób i fizyczne funkcjonowanie organizmu, ale we współczesnym świecie nie da się patrzeć na zdrowie tylko z punktu widzenia ciała czy poszczególnych jednostek chorobowych. Dlatego powinniśmy patrzeć na drugiego człowieka, jak i na siebie, jak na całokształt. Patrzeć holistycznie. Na zdrowie składa się wiele elementów i aby zbudować odporność psychiczną trzeba im się regularnie przyglądać i o nie dbać.
Zdrowie fizyczne
Jest to prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu, narządów i układów. Mimo, że wielu ludzi cierpi na różnego rodzaju choroby fizyczne, to nie wszyscy postrzegają się jako osoby chore. Często osoby mają poczucie, że mimo swoich chorób, pozostają w całkiem niezłym zdrowiu, zwłaszcza porównując się do innych osób. Może też być odwrotnie – ktoś może nie mieć stwierdzonych żadnych chorób fizycznych, lecz nie musi się czuć zdrowo, wręcz przeciwnie…
Zdrowie psychiczne
Na zdrowie psychiczne składają się m.in. zdrowie umysłowe, emocjonalne i poznawcze. Zdrowie umysłowe to zdolność do jasnego postrzegania świata zewnętrznego. Na zdrowie emocjonalne składają się zarówno dostrzeganie, wyrażanie, jak i odbieranie emocji, nawet tych, które uchodzą za trudne. Zaś zdrowie poznawcze to zdolność do postrzegania świata takim jakim on jest, a nie tylko przez pryzmat swoich schematów czy przekonań.
Zdrowie społeczne
Oznacza ono zdolność do nawiązywania, budowania i podtrzymywania prawidłowych relacji społecznych. Człowiek to istota społeczna i inni ludzie są bardzo potrzebni, aby prawidłowo funkcjonować.
Zdrowie duchowe
Zdrowie duchowe to osobisty zbiór zasad i sposobów osiągania wewnętrznej równowagi. Nie chodzi tu tylko o wiarę i praktyki religijne, choć one dla wielu osób są niezmiernie istotne i kojarzone z życiem duchowym, ale o sposób postrzegania świata.
Jak widać, zdrowie składa się z wielu elementów. Ja skupię się w dalszej części na zdrowiu psychicznym i tym, w jaki sposób realizacja potrzeb wpływa na zdrowie psychiczne.
Od czego zależy zdrowie psychiczne?
Podstawą zdrowia psychicznego są czynniki genetyczne, czyli właściwości organizmu, które odziedziczyliśmy po naszych przodkach oraz właściwości temperamentalne, czyli sposób reagowania na bodźce. Temperament to względnie stały i niezmienny sposób reagowania, czyli nasze typowe wzorce zachowań.
Z drugiej strony podstawą zdrowia psychicznego są czynniki osobowościowe. Osobowość kształtuje się mniej więcej do etapu dorosłości. Mają na nią wpływ wszystkie sytuacje, które dzieją nam się w ciągu życia. Osobowość u człowieka dorosłego jest raczej stała i niezmienna, ale pod wpływem trudnych, kryzysowych lub ważnych dla nas zdarzeń, również może się nieco zmieniać.
Zdrowie psychiczne to nie tylko geny, temperament i osobowość, które są raczej stałe i niezmienne. Pozostałe czynniki są już bardziej zależne od nas. Są to czynniki umysłowe, czyli zdolność do jasnego logicznego myślenia, dostrzegania przyczyn i skutków zdarzeń. Mają na nie wpływ (oprócz genów) także środowisko, otoczenie, ludzie, ale także ćwiczenia umysłowe, zainteresowania, itd. A więc czynności, które sami podejmujemy. Dlatego warto cały czas się rozwijać i uczyć nowych sposobów działania, myślenia, itd. Ponieważ niezależnie od naszego wieku połączenia neuronalne w mózgu mogą się cały czas tworzyć! Zwłaszcza wtedy kiedy poznajemy nową wiedzę!
Na zdrowie psychiczne wpływ mają także czynniki emocjonalne, rozumiane jako zdolność do rozpoznawania, nazywania i odpowiedniego reagowania na sytuacje emocjonalne. Zdolność ta dotyczy naszych własnych stanów emocjonalnych, jak i innych ludzi, czyli rozumienia tego, co odczuwają inni. Jest to zdolność, a więc z jednej strony zależy od czynników wrodzonych (poziomu empatii), ale też można ją rozwijać.
Zdrowie psychiczne zależy także od czynników poznawczych, czyli schematów, obrazów mentalnych, myśli, które pojawiają się w głowie. O ile nie mamy wpływu na zachowania i sposób myślenia innych ludzi, to mamy ogromny wpływ na to jak sami myślimy i postrzegamy świat. Jesteśmy w stanie rozszerzać sposoby myślenia, jeśli tylko zechcemy się im przyglądać.
Zdrowie psychiczne zależy także od czynników związany z poczuciem własnej wartości związanych z obrazem siebie i otoczenia.
Zobacz, od ilu czynników zależy Twoje zdrowie psychiczne! Czy zastanawiałeś się zatem czy dbasz o swoje zdrowie psychiczne? Co konkretnie robisz? Jeśli chcesz dowiedzieć się jak dbać o swoje zdrowie psychiczne to koniecznie zajrzyj do TEGO WPISU!
Jak realizacja potrzeb wpływa na zdrowie psychiczne?
Abraham Maslow był twórcą humanistycznego, całościowego sposobu myślenia o człowieka z punktu widzenia jego potrzeb. Stworzył dobrze znaną piramidę potrzeb. Mówił, że, aby dojść do szczytu piramidy, czyli do samorealizacji i poczucia spełniania, trzeba przejść przez kolejne szczeble piramidy.
Potrzeby podstawowe
Pierwsze są potrzeby podstawowe. Bez nich człowiek nie jest w stanie pójść dalej. Te podstawy związane są z naszą fizjologią, czyli z odpowiednim odżywianiem, nawadnianiem organizmu, spaniem i odpoczynkiem oraz aktywnością fizyczną czy seksualną. Te potrzeby są podstawą dobrego funkcjonowania.
Kolejne są potrzeby związane z bezpieczeństwem, związanym z finansami, schronieniem, kondycją państwa, itd.
Te wszystkie podstawowe potrzeby dość mocno zostały zachwiane w okresie pandemii, dlatego tak ważne jest, aby zacząć budować swoje życie znów od podstaw. Dopiero gdy te potrzeby podstawowe związane z fizjologią i bezpieczeństwem zostaną zaspokojone można wspinać się na kolejne szczeble piramidy. Człowiek, który jest głodny, niewyspany, który czegoś się boi, nie jest w stanie, myśleć o potrzebach wyższych…
Potrzeby wyższego rzędu
Kolejny szczebel to potrzeby związane z miłością i przynależnością. Każdy człowiek jest istotą społeczną, potrzebuje drugiego człowieka do dobrego funkcjonowania. Potrzeby te mają dwa znaczenia – chodzi o to, żeby samemu czuć się kochanym i żeby samemu dawać miłość i poczucie przynależności innym ludziom. Są to zatem potrzeby wynikające z brania, jak i z dawania. Te potrzeby należą do kategorii wyższych, czyli nie są związane tylko z braniem dla siebie, ale również z dawaniem drugiemu człowiekowi.
Kolejny szczebel piramidy stanowią potrzeby szacunku i uznania, docenienia i bycia potrzebnym. Dopiero po zaspokojeniu tych potrzeb można wspiąć się na samą górę piramidy potrzeb Maslowa. Znajduje się tam samorealizacja, czyli poczucie szczęścia i spełnienia.
Maslow mówił, że ta podróż po kolejnych szczeblach piramidy jest procesem, cały czas się dzieje. Jest to nieustanny proces stawania się człowiekiem dążącym do samorealizacji. Co ciekawe, wg Maslowa do etapu samorealizacji dochodzi tylko 3-5% społeczeństwa. Pozostałe osoby zatrzymują się gdzieś na poszczególnych szczeblach… Warto się nad tym zastanowić i popatrzeć, na jakim etapie realizacji potrzeb wg Maslowa jesteś.
Piramida Maslowa, mimo, że opracowana już wiele lat temu, jest nadal aktualna. Warto przyglądać się jej zwłaszcza w sytuacji kryzysu czy pandemii. Nie da się realizować potrzeb wyższego rzędu, jeśli potrzeby podstawowe nie są zrealizowane. Dlatego tak ważne jest, aby w sytuacjach kryzysu (pandemii lub własnych sytuacjach trudnych) zwrócić szczególną uwagę na to, czy nasze potrzeby są realizowane. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na podstawę piramidy, czyli potrzeby niższego rzędu. Bez ich zaspokojenia nie jesteśmy w stanie pójść dalej, albo będziemy się wiecznie cofać i zastanawiać dlaczego nie czujemy szczęścia i spełnienia…
