Albert Einstein powiedział, że “tolerancja jest uprzejmym uznaniem cech, poglądów i działań innych osób, które są obce naszym własnym zwyczajom, wierzeniom i upodobaniom. W ten sposób bycie tolerancyjnym nie oznacza obojętności wobec działań i uczuć innych. Musi też istnieć zrozumienie i empatia”. Z tego wpisu dowiesz się czym jest tolerancja i jak możną ją ćwiczyć!
Wpis “Czym jest tolerancja i jak ją ćwiczyć?” możesz słuchać także w postaci podcastu “Możesz Myśleć Inaczej“:
16 listopada 1995 roku państwa członkowskie UNESCO przyjęły Deklarację Zasad Tolerancji oraz Plan działań, które mają ku temu zmierzać. W ten sposób dzień 16 listopada został uznany Światowym Dniem Tolerancji. Z tej okazji warto przyjrzeć się czym jest tolerancja!
Czym jest tolerancja?
Zgodnie z definicją Słownika Języka Polskiego, tolerancja ma trzy znaczenia:
- poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań różniących się od własnych
- zdolność żywego organizmu do znoszenia bez szkody dla niego niektórych bodźców chemicznych fizycznych i biologicznych
- liczba określająca dopuszczalne odchylenie danej wielkości technicznej od jej wartości nominalnej
Z łaciny słowo tolerancja oznacza wytrwałość i cierpliwość.
Najczęściej o tolerancji myślimy w kontekście poszanowania czyichś poglądów. Słowo “szacunek” wiąże się z tolerancją chyba najbardziej.
A jak to jest u ciebie? Czy potrafisz okazać szacunek drugiemu człowiekowi, jeśli myśli on lub postępuje inaczej niż ty? Czy możesz rozmawiać z drugą osobą bez okazywania pogardy albo wyższości, jeśli nie zgadzasz się z jej sposobem postępowania?
Słowo “szacunek” wiąże się z asertywnością, o której pisałam w poprzednich wpisach:
Tolerancja oznacza zrozumienie i empatię, czyli chęć przyjrzenia się temu, że ktoś może mówić, myśleć, wyglądać, zachowywać się inaczej niż ja. Oznacza też ciekawość i otwartość na inność.
Czym nie jest tolerancja?
Tolerancja to nie akceptacja. To, że jestem tolerancyjny, nie oznacza, że muszę zgadzać się z czyimiś poglądami. Ja je widzę, uznaję i szanuję to, że każdy ma do nich prawo. Natomiast nie oznacza, że muszę się z nimi zgadzać albo postępować czy myśleć w taki sam sposób.
Tolerancja do siebie, innych i świata
Pojęcie tolerancji odnosi się do trzech aspektów: do pojęcia ja, inni i świat. Najczęściej myślimy o tolerancji w kontekście innych ludzi i świata. Gdy dostrzegamy innego człowieka to tolerancja oznacza, że dajemy mu prawo do tego, że może mówić, myśleć i postępować inaczej, o ile oczywiście nie zagraża to nam bezpośrednio albo nie rani nas to. Natomiast warto przyjrzeć się również temu czy potrafimy tolerować siebie i swoje momenty trudne. Takie, z którymi sobie nie radzę. Czy potrafię tolerować trudne emocje, ból? A może staram się to wszystko zagłuszyć, wyprzeć. I chcę sięgnąć po tak zwaną “tabletkę”, która ma od razu pozbawić mnie różnego rodzaju emocji czy też bólu.
Bardzo często skupiamy się na tym, żeby coś zmienić, zwłaszcza to, co jest dla nas trudne. Natomiast ta zdolność tolerowania i akceptowania dolegliwości, które się nam przytrafiają jest też celem naszego zdrowego funkcjonowania. Bo przecież ból i cierpienie są częścią życia i nie da się ich całkowicie uniknąć czy usunąć. Umiejętność tolerowania ich jest bardzo ważną umiejętnością, której możemy się nauczyć.
Już sam fakt niezdolności do zaakceptowania bólu czy cierpienia może jeszcze bardziej pogarszać ten ból i cierpienie. Żeby coś zmienić, to bardzo często na początku trzeba to w sobie zauważyć i dać sobie prawo do tego. W ten sposób tolerancja dotyczyć może też nas samych. Czy dajemy sobie prawo do tego, żeby doświadczać trudności?
Tolerancja to wartość, postawa i umiejętność
Tolerancja to wartość, którą możemy kierować się w życiu. Jest to też postawa, którą możemy mieć wobec siebie samego, innych i wobec świata. To nasz sposób myślenia o tym, czy dajemy sobie i drugiemu człowiekowi prawo i zgodę na to, że coś może być inne lub trudne. Jest to też umiejętność i to oznacza, że tolerancji możemy się nauczyć! Możemy ją ćwiczyć i wzmacniać!
Dlaczego warto ćwiczyć tolerancję?
Warto ćwiczyć tolerancję przede wszystkim dlatego, żeby nie krzywdzić drugiego człowieka. Zgodnie z przysłowiami: “nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe” albo “traktuj innego, jak sam chciałbyś być traktowany”. Jeśli dajemy drugiemu człowiekowi prawo do tego, że on może postępować inaczej niż my sami, to w ten sposób też dajemy sobie samemu takie prawo. Oczywiście, jak już wspomniałam, tolerancja nie oznacza akceptacji, czyli nie musimy zgodzić się z poglądami, myślami, postępowaniem drugiego człowieka. Dlatego warto tolerować wszystkie osoby, ale niekoniecznie musimy je akceptować.
Czy jesteś tolerancyjny?
Warto zadać sobie takie pytania: Czy jestem tolerancyjny? A może posługuję się stereotypami? Czy odrzucam ludzi, którzy są inni niż ja? Czy winię innych za swoje własne problemy?
Ci inni to niekoniecznie muszą być osoby, które bardzo różnią się ode mnie, np. poprzez inny kolor skóry, inną orientację seksualną, zupełnie inne poglądy czy wiarę. Mogą być też różnice, które wynikają z naszego temperamentu, z naszej wrażliwości. Możemy to obserwować gdy jesteśmy w grupie osób, zwłaszcza takich z którymi się nie znamy. Ja często widzę tą zdolność do tolerancji podczas prowadzenia różnego rodzaju warsztatów. Widzę to jak każdy z nas inaczej podchodzi do tych różnic, np. do tego, że ktoś wolniej mówi, albo potrzebuje skupienia uwagi na sobie i w związku z tym zajmuje więcej czasu podczas zajęć, itd. Są osoby, które mają tolerancję na to, że ktoś jest inny niż oni, a są też takie osoby, które tej tolerancji nie mają zbyt dużo…
Dlatego będąc w grupie osób (zwłaszcza takich, których jeszcze dobrze nie znamy) warto poobserwować samego siebie. Bo tolerancja nie musi dotyczyć tylko takich dużych pojęć i kategorii. Może też dotyczyć właśnie takich zwykłych, codziennych czynności. Zastanówmy się ile cech, poglądów, spraw przeszkadza nam w drugim człowieku. Jak często się irytujemy, że ktoś jest inny niż my sami? Im więcej tych denerwujących rzeczy widzimy w drugim człowieku, tym mniejszą mamy tolerancję na inność. Człowiek bardziej tolerancyjny nie denerwuje się tak bardzo, gdy widzi, że ktoś mówi, myśli czy czuje inaczej niż on sam.
Jak ćwiczyć tolerancję?
1. Zacznij od zwykłych codziennych obserwacji
Nie zaczynaj ćwiczyć tolerancji od razu od grup czy osób, od których bardzo się różnisz. Przyjrzyj się zwykłym, codziennym sytuacjom. Zastanów się jak często się irytujesz? Możesz zacząć prowadzić dziennik. Dzięki niemu będziesz mógł wyciągnąć wnioski i zobaczyć wszystko czarno na białym. Obserwuj swoją irytację – na kogo jest skierowana? Na innych ludzi, na ciebie, a może cały świat. Zacznij to zapisywać!
2. Uznaj, że każdy podejmuje najlepsze możliwe decyzje
Przyjmij i zauważ, że każdy człowiek podejmuje najlepsze możliwe decyzje w danej chwili. Gdyby znał inne lepsze rozwiązanie to na pewno by je wtedy podjął. Załóż więc, że każdy z nas podejmuje takie działania i wybiera takie zachowania, które według niego na ten moment są najlepsze. Uświadomienie sobie tego pozwala nam po pierwsze “nie biczować” się za decyzje, które podjęliśmy kiedyś, a teraz z perspektywy czasu wydają nam się głupie czy niewłaściwe. Po drugie, uczą nas, że każdy z nas znajduje się w takim momencie. Im większą mamy tolerancję, z tym większą łatwością potrafimy to uznać.
3. Nie oceniaj zbyt szybko
Obserwując drugiego człowieka widzimy tylko kawałek z jego repertuaru zachowań. Nie wiemy co doprowadziło go do tego miejsca, nie znamy jego historii ani jego przeszłości czy innych uwarunkowań. Nic nie wiemy na temat jego myśli, które ma w danej sytuacji, ani jego emocji. Nie znamy też sygnałów, które wysyła mu ciało. Widzimy tylko kawałek jego zachowania – taki, który on sam nam prezentuje. Tyle rzeczy nie wiemy… a więc nie oceniajmy tak szybko!
Nie jesteśmy też w stanie ocenić wszystkich możliwych konsekwencji danego zachowania w danym momencie. Być może ta inność czy inna postawa będą miały swoje dobre konsekwencje w przyszłości. Nie wiemy tego, nie mamy monopolu na jedyną prawdę.
4. Naucz się akceptować, że nie na wszystko masz wpływ
Są sprawy, na które nie mamy wpływu. W związku z tym warto nauczyć się je tolerować i akceptować.
5. Przyjmij postawę badacza
W ćwiczeniu tolerancji bardzo pomaga przyjęcie postawy badacza – odkrywcy, który cieszy się z każdego odkrycia. Jest ciekawy świata, otwarty na nowości i lubi poznawać nowe myśli, poglądy, nowych ludzi, nowe sposoby patrzenia na świat. Nie po to, żeby zmieniać siebie, ale po to żeby po prostu je poznać.
6. Przyjmij postawę współczucia i życzliwości
Druga postawa, która może nam pomóc w ćwiczeniu tolerancji to postawa współczucia i życzliwości. Chodzi o to by rozumieć drugiego człowieka, a niekoniecznie się z nim zgadzać. Jest to o wiele łatwiejsze, kiedy podchodzimy do niego z empatią i życzliwą dobrocią. Więcej na ten temat znajdziesz we wpisie: “Jak być dobrym dla siebie?”:
7. Przyjmij postawę zrozumienia i odpuszczania
Zauważ, że my sami też często popełniamy błędy. Też nie zawsze robimy wszystko idealnie i dobrze. A skoro tak, to dajmy to samo prawo drugiemu człowiekowi. Ta postawa zrozumienia może pomóc nam w ćwiczeniu tolerancji!
Z kolei postawa odpuszczania to umiejętność nie przejmowania się drobiazgami. W obliczu całego życia, albo w obliczu całego świata te drobiazgi nie mają znaczenia! Ale w codziennym życiu często nadajemy im zbyt duże znaczenie. W postawie odpuszczania chodzi o to, żeby nauczyć się odpuszczać te rzeczy, które w perspektywie czasu naprawdę mogą nie mieć znaczenia. Warto tu zadać sobie takie pytanie: czy za pięć lat gdy pomyślę sobie o tej sytuacji, to czy też będzie ona miała takie znaczenie?
Jest to umiejętnością puszczenia i zostawienia tego, czego nie da się zmienić. Na przykład nie da się zmienić drugiego człowieka.
8. Skup się na tym, na co masz wpływ, zachowując pogodę ducha
Dzięki postawie odpuszczania możesz skupić się na tym, na co masz wpływ! Masz wpływ na swoje myśli, na swoje ciało, na swoje emocje i obrazy, które tworzysz w swojej głowie. Możesz wpływać na swoje zachowania, jednocześnie zachowując pogodę ducha, czyli taką radość i optymizm, o których więcej pisałam w tych wpisach:
9. Ćwicz umiejętność STOP
W ćwiczeniu tolerancji może pomóc umiejętność STOP. Jest to akronim od angielskich słów:
- S, czyli “stop” – zatrzymaj się,
- T, czyli “take step back” – zrób krok do tyłu,
- O, czyli “observe” – obserwuj to, co się dzieje z tobą i na zewnątrz,
- P, czyli “proceed mindfully”, czyli uważnie postępuj.
Zastanów się, co może ci pomóc w danym momencie. Nie musisz też podejmować żadnej decyzji. Może po prostu musisz zatrzymać się i poobserwować to wszystko, co się z tobą dzieje. Nie musisz zawsze reagować!
Tolerancja to szacunek i danie prawa do wolności drugiemu człowiekowi, o ile oczywiście nie krzywdzi on nas samych ani otoczenia. Już wiesz czym jest tolerancja i wiesz też jak ją ćwiczyć. Zachęcam cię do tego, abyś z okazji Światowego Dnia Tolerancji poobserwował samego siebie i zastanowił się, jaką rolę w twoim życiu pełni tolerancja. Czy jest dla ciebie wartością, postawą, sposobem myślenia czy też umiejętnością? Obserwuj siebie, prowadź dziennik!
Będzie mi niezwykle miło, jeśli podzielisz się komentarzem i swoimi sposobami na ćwiczenie tolerancji. W tym wpisie specjalnie nie mówiłam czego nie należy robić. Chciałam się przede wszystkim skupić na tym, co możemy!
